RYNEK PRACY UKRAINY: WYZWANIA I PERSPEKTYWY - Научное сообщество
Главная
UA RU EN

Вас приветствует Интернет конференция!

Приветствуйем на нашем сайте

Рік заснування видання - 2014

RYNEK PRACY UKRAINY: WYZWANIA I PERSPEKTYWY

10.07.2023 11:45

[1. Экономические науки]

Автор: Mariana Moskva, dr., Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy



Rynek pracy jest jednym z najbardziej złożonych i wrażliwych elementów gospodarki rynkowej. Jest odzwierciedleniem wszystkich procesów społeczno-gospodarczych i politycznych zachodzących w kraju. Przez cały okres swojego rozwoju rynek pracy na Ukrainie napotykał na szereg wyzwań. Stosunki pracy zamieniły się w arenę społecznych sprzeczności i starć interesów różnych grup społecznych, czemu towarzyszył spadek potencjału siły roboczej kraju. Tylko w latach 2010-2021 liczba osób aktywnych zawodowo zmniejszyła się o 3,6 mln, czyli o 16,7%. Na koniec 2021 roku stopa bezrobocia na Ukrainie wyniosła 9,8%. Opóźniona wydajność pracy stanowiła krytyczne zagrożenie dla bezpieczeństwa ekonomicznego kraju. PKB na jednego mieszkańca Ukrainy w porównaniu z Luksemburgiem był niższy w 28,1 razy, w porównaniu z Irlandią w 20,5 razy, w porównaniu z Wielką Brytanią w 9,8 razy, w porównaniu z Niemcami w 10,5 razy, w porównaniu z Polską w 3,7 razy.

 

Rysunek 1. PKB na mieszkańca w wybranych krajach w 2021 roku*.

* Na podstawie danych Banku Światowego: [1]

Przez długi czas na Ukrainie panował model taniej siły roboczej. Spowodowało to demotywację pracy produkcyjnej, wzrost liczby osób ubogich, spadek popytu konsumpcyjnego, a ostatecznie doprowadziło do zmniejszenia produkcji, zwolnień i zwiększenia zewnętrznej migracji zarobkowej.

Analiza średniego miesięcznego wynagrodzenia wskazuje na znaczną różnicę w wynagrodzeniu między Ukrainą a UE i USA. W szczególności na Ukrainie wynosiło ono 362 euro, czyli było 10,5 razy niższe niż w Niemczech, 8,7 razy niższe niż we Włochach, 11,1 razy niż w Finlandii i 16,8 razy niższe niż w Danii. Znacznie niższe zarobki utrzymywały się również w stosunku do krajów byłego bloku socjalistycznego: w Polsce wynosiły 1 115 EUR, w Estonii - 1 353 EUR, a w Kazachstanie - 439 EUR (rys. 2).

 

Rysunek 2. Średnie miesięczne wynagrodzenie w niektórych krajach i na Ukrainie, EUR*

* Na podstawie danych [2]

W ciągu ostatnich lat na Ukrainie nastąpiła znaczna pauperyzacja ludności, spowodowana obniżeniem dochodów, wzrostem cen żywności i leków oraz cen za mieszkania i usługi komunalne. Badanie przeprowadzone przez Instytut Ekonomii i Prognostyki Narodowej Akademii Nauk Ukrainy wśród ludności pracującej wykazuje, że stopa ubóstwa wśród pracujących Ukraińców wyniosła 42,4%.

Analiza stanu regionalnych rynków pracy wykazała brak równowagi pomiędzy podażą i popytem na pracę we wszystkich regionach Ukrainy. Główne determinanty nierównowagi strukturalnej na rynku pracy są następujące: niestabilność sytuacji politycznej, brak koordynacji działań podmiotów administracji publicznej, kryzysy strukturalne, makroekonomiczne i instytucjonalne, które doprowadziły do zmniejszenia możliwości tworzenia nowych miejsc pracy, stopniowego zmniejszenia wielkości popytu na pracę przy jednoczesnym wzroście zmian deformacyjnych w jego strukturze.

Te oraz inne przyczyny doprowadziły do pogłębienia się problemu wykwalifikowanej siły roboczej i jej odpływu za granicę. W 2021 roku, według Instytutu Demografii i Badań Społecznych, liczba migrantów zarobkowych wynosiła 2,5-3 mln. Jednocześnie część osób "odłożyła plany" migracji z powodu pandemii. Na przykład, w 2021 roku, według sondażu Grupy Rating, 38% Ukraińców rozważało wyjazd [3]. Najbardziej skłonne do migracji były osoby w wieku 18-29 lat oraz 30-39 lat. Głównym powodem było pragnienie zaspokojenia minimalnych potrzeb rodziny (45% respondentów). 23% chciało wyjechać z kraju w celu samorealizacji, a 25% - z powodu braku perspektyw na Ukrainie. Najbardziej atrakcyjnymi krajami dla migrantów zarobkowych z Ukrainy były: Polska, Włochy, Czechy, Hiszpania, Węgry, Niemcy, Portugalia. Należy zauważyć, że ukraińscy migranci zarobkowi mieli najwyższy odsetek wykształcenia (37%) wśród migrantów z ukończonym wykształceniem wyższym. Dużym problemem dla ukraińskiego rynku pracy był odpływ młodych ludzi. Miał miejsce dynamiczny wzrost migracji wśród studentów. Migracja edukacyjna rozwinęła się ze względu na możliwość studiowania z późniejszym zatrudnieniem za granicą. Jeśli ten trend na krajowym rynku pracy się utrzyma, doprowadzi do przyspieszonego starzenia się ludności aktywnej zawodowo i konieczności podniesienia wieku emerytalnego na Ukrainie.

Wraz z wybuchem wojny sytuacja jeszcze bardziej się zaostrzyła.  Eksperci wyceniają, że w 2022 roku z powodu wojny pracę straci do 40% osób. Tylko 23% mieszkańców kraju nadal pracuje i otrzymuje pełne wynagrodzenie. A realne wynagrodzenie pracujących Ukraińców spadło o 27%. Około 22,5% osób nadal pracuje i otrzymuje zmniejszone wynagrodzenie, a 52% zatrudnionych aktywnie poszukuje nowej pracy. Wiele krajowych przedsiębiorstw nie pracuje, ponieważ część z nich znajduje się na tymczasowo okupowanych terytoriach, albo jest w stanie nienadającym się do użytku, albo są zmuszone do przeprowadzki, lub nie mogą działać na pełnych obrotach przez ograniczenia rynkowe i logistyczne: ceny wzrosły, sprzedaż spadła [4]. Z tego powodu pokonanie bezrobocia w najbliższej przyszłości będzie niezwykle trudne. Dziś na przykład, mimo że liczba osób poszukujących pracy jest prawie taka sama jak przed wojną, to liczba wolnych miejsc pracy w tym czasie jest 2,5-3 razy mniejsza.  Coraz więcej pracodawców przeszło z płacenia gwarantowanej pensji na płacę akordową, procentową od produkcji. To również budzi niepokój, bo: po pierwsze są to mniejsze kwoty, biorąc pod uwagę mniejszy popyt i liczbę klientów; po drugie oznacza to ryzyko utraty jakichkolwiek zarobków w okresie, gdy pracownik przebywa na urlopie lub zwolnieniu lekarskim.

Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych od początku wojny Ukrainę opuściło prawie 8 mln osób, a około 4 mln Ukraińców zarejestrowało się na pobyt czasowy w UE. 37% uchodźców to kobiety w wieku od 30 do 39 lat, 26% to osoby w wieku od 40 do 49 lat, czyli osoby w aktywnym wieku produkcyjnym. Spośród nich 76% posiada wykształcenie wyższe, a 18% średnie specjalistyczne. Choć część obywateli wróciła do kraju, eksperci oceniają, że ubytek siły roboczej w kraju wynosi 5 mln osób. W scenariuszu dalszej eskalacji militarnej straty w zatrudnieniu sięgną 7 mln.

Kraj musi być przygotowany na to, że część z tych 5-7 milionów niestety nie wróci. Ludzie zaczęli uczyć się języków krajów zamieszkania, a ich dzieci poszły tam do szkół. W efekcie może się okazać, że setki tysięcy, a nawet kilka milionów Ukraińców pozostanie po wojnie za granicą. A wtedy, jeśli nie od razu, to za kilka lat, Ukraina może stanąć w obliczu odwrotnego zjawiska - braku siły roboczej - a nie bezrobocia. A to z kolei doprowadzi do spowolnienia procesów gospodarczych i nieuchronnego załamania systemu ubezpieczeń społecznych.

Po zakończeniu wojny należy spodziewać się zmian w strukturze rynku pracy. Kraj będzie potrzebował specjalistów z zakresu energetyki, budownictwa, architektury, edukacji, medycyny i psychologii. Dlatego potrzebne będą zakrojone na szeroką skalę programy przekwalifikowania, a także programy reintegracji dla kombatantów, uchodźców, wewnętrznych przesiedleńców i migrantów. Opracowywanie takich programów powinno rozpocząć się już teraz.

Literatura

1. GDP per capita (current US$) – Ukraine. , [online], [dostęp 3 maja 2023], dostępny w Internecie: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?locations=UA&most_recent_value_desc=true

2. Praca, migracja, turystyka i nauka w krajach świata, [online], [dostęp 3 maja 2023], dostępny w Internecie:  https://migrant.biz.ua/dovidkova/emigracia/zarplata-v-ievropi.html

3. Трудова міграція: скільки українців працювали за кордоном в 2019-2021 роках Praca, migracja, turystyka i nauka w krajach świata, [online], [dostęp 3 maja 2023], dostępny w Internecie:  https://www.slovoidilo.ua/2021/03/18/infografika/suspilstvo/trudova-mihracziya-skilky-ukrayincziv-pracyuvaly-kordonom-2019-2021-rokax.

4. Пищуліна О., Маркевич К. Ринок праці в умовах війни: основні тенденції та напрями стабілізації. Аналітична записка. Praca, migracja, turystyka i nauka w krajach świata, [online], [dostęp 3 maja 2023], dostępny w Internecie: https://razumkov.org.ua/images/2022/07/18/2022-ANALIT-ZAPIS-PISHULINA-2.pdf.



Creative Commons Attribution Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution 4.0 International License
допомога Знайшли помилку? Виділіть помилковий текст мишкою і натисніть Ctrl + Enter

Другие научные работы даной секции

Конференции

Конференции 2024

Конференции 2023

Конференции 2022

Конференции 2021

Конференции 2020

Конференции 2019

Конференции 2018

Конференции 2017

Конференции 2016

Конференции 2015

Конференции 2014

:: LEX-LINE :: Юридична лінія

Міжнародна інтернет-конференція з економіки, інформаційних систем і технологій, психології та педагогіки

Наукові конференції

Економіко-правові дискусії. Спільнота